Ieder jaar op 20 december de sterfdag van mijn moeder, schreef of deed ik iets
ter nagedachtenis. Het eerste jaar maakte ik een mooi kerststuk voor op haar graf. Het tweede jaar leek me dat een goede traditie en maakte ik weer een mooi bloemstuk en bracht dat lopend – er lag een halve meter sneeuw – naar het kerkhof. Of ik ging er op uit en maakte die dag een foto op een mooie plek en schreef daar iets bij.
Soms schrijf ik in een brief aan haar dat ik vind dat er eigenlijk over ieder persoon die dood gaat een boekje gemaakt zou moeten worden. Dat neem ik me dan ook al voor om te doen sinds ze er niet meer is, een boekje maken met foto’s, beelden en teksten op mijn eigen manier. Toch komt het er niet van, omdat ik niet weet hoe en als ik het doe wil ik het ook goed doen. Bovendien, de herinneringen aan haar komen altijd op onverwachte momenten en niet als ik er klaar voor zit achter de computer. Vaak zijn ze mooi die herinneringen, klein en verstopt in een geur, smaak of gevoel of zelfs in mezelf. Dan zie ik mijn moeder ineens terug in mijn eigen doen en laten. Maar ik ga niet zitten en denken ‘nu ga ik eens even lekker herinneren’
Ik ben inmiddels acht jaar verder, ik heb acht jaren aan herinneringen erbij gemaakt. Soms ben ik bang dat ik vergeet hoe het was en toch ook weer niet, het gemis slaat me soms volkomen onverwacht om de oren. Meestal niet met de kerst zelf maar juist die tijd ervoor waarin iedereen het druk heeft met zich druk maken. In andere tijden kan ik me soms al verloren voelen in de drukte maar in de tijd voor kerst nog meer. Ik zie mezelf nog staan, in de supermarkt nadat mijn moeder was overleden en we terugkwamen uit het ziekenhuis en er iets te eten moest worden gekocht ook al had niemand trek. Alsof ik even wakker werd uit een heel ander verhaal en dacht ‘oja kerst’.
René Gude had het onlangs in tv-programma ‘de kist’ over ‘leven na de dood’ en doelde vooral op het leven van de mensen die achterblijven. Die levens gaan verder. Ergens zit er wel een lijn in, eerst een periode van rouw en stukje bij beetje kom je verder maar je kunt verdriet niet ergens parkeren en het is ook niet na acht jaar klaar. Het blijft, groeit mee en is verbonden met het hier en nu.
Meestal ga ik zitten en schrijf ik een stuk. Nu heb ik een week gedaan over dit stuk en steeds getwijfeld of ik het wel zou publiceren. Ik kwam niet tot wat ik wilde zeggen en kritische stemmen spraken ‘het is al zo lang geleden, hou er nu eens over op’. Dat kritische overrule ik nu toch maar omdat ik vind dat de dood en wat daar bij komt kijken zoals René Gude ook zegt, bespreekbaar moet blijven.
Voor mij hoef je er niet mee op te houden. Dit is de zevende kerst zonder mijn vader en het blijft vreemd. Ook ik blijf schrijven over mijn vader op zijn sterfdag en op zijn verjaardag. Zo geef ik hem een plekje in mijn leven en blijft hij erbij horen.
Pas als je je dierbaren niet meer herinnert, zijn ze echt overleden en daarom vind ik dat je door mag schrijven. Blijf dat alsjeblieft doen.
Goed te horen Martha, zo houden we ze inderdaad levend.
Wat een prachtig blog Agnes! Dank voor het publiceren.
Wat is acht jaar als het om ‘missen’ gaat? Veel? Weinig?
Mijn moeder overleed vijftien jaar geleden en ik mis haar nog bijna iedere dag. Het is geen verdriet meer en de rauwe randjes zijn er gelukkig allang af. Het is missen in de zin van aan haar denken, om haar lachen, voelen dat ze iets goed of juist heel erg afkeurt en dan daar weer om glimlachen. Ze blijft onderdeel van mij en van mijn leven. De ene dag meer dan de andere. Soms ook even niet en toen ik me dat voor het eerst realiseerde schrok ik daarvan. Nu niet meer.
Ze hoort bij mijn leven. En dat hoort bij het leven.
Vastpakken en loslaten.
Mooi te horen hoe het voor jou is, ze horen erbij inderdaad.
Mooi stuk Agnes. En supergoed juist dat je erover blijft schrijven.
Dankjewel Nieske!
Lieve Agnes,
Beloof je jezelf dat je niet zult stoppen? Niet met herinneren hoe het was en niet met het maken van nieuwe herinneringen, waarin je je moeder in jou ziet?
Ik heb de ‘fout’ gemaakt dat 25 jaar weg te duwen na het overlijden van mijn vader. Daar heb ik heel veel voor moeten betalen…
Gelukkig wel op tijd geleerd om het in 2010 na het overlijden van mijn moeder anders te doen. Nu hangen door haar gemaakte aquarellen bij mij aan de muur…
Fijn dat je dit deelt!
XXX Ruud
Dankjewel Ruud, af en toe fijn om even met de buitenwereld te delen. Mooi aandenken die aquarellen!
Wat een prachtig herkenbaar stuk. Dank je wel Agnes! 18 december was mijn zus twee jaar overleden. Ze overleed totaal onverwachts door een streptokokvergiftiging. Weinig mensen die er nog belangstelling voor hebben. En dat verwacht ik niet eens, maar dat mensen me duidelijk maken dat ze er na twee jaar niets meer over willen horen dat maakt me oprecht verdrietig. Mensen willen in deze tijd alleen maar horen hoe leuk alles is, maar het werkelijke leven bestaat uit vreugde en verdriet.
Dankjewel Liesbeth, ja de realiteit is niet altijd makkelijk maar brengt ook weer inzichten, ook de verdrietige dingen zijn waardevol.
wat mooi
bij mij straks 19 jaar geleden
en ze zijn er nog, soms meer, soms minder
Dankjewel Jacob Jan en inderdaad soms vaak soms ook even minder. Dat laatste is ook weer maf om mee te maken.
Rouw en verlies. Persoonlijker kan bijna niet. Eenieder op geheel eigen wijze. Als we dat accepteren van elkaar. Dan is delen laagdrempelig. En hoef jij geen week meer te doen over dit schrijven rondom jouw rouw en verlies.
Ik gun jou dat. Ik gun ons dat.
Mooi Steven!
Klopt, ‘t is vooral ook een kwestie van mezelf dat gunnen geloof ik. 😉
Herkenbaar, heel mooi geschreven. Voor mij voelt het zelfs gek toe te geven dat het herkenbaar is. Maar toch blijven we herinneren.
Dankjewel Margreth en herkenbaar vinden mag! 😉
Hee Agnes,
Wat heb je dit weer prachtig verwoord. Ook wij zijn jouw moeder nog steeds niet vergeten. Het is ook mooi om aan zo’n mooi mens te blijven denken en er over te blijven schrijven. De tijd speelt hierin geen rol.
Morgen is het al weer 26 jaar geleden dat mijn eigen vader overleed. Dat is een lange tijd en het gemis heeft een plaats. Maar ook aan hem denk ik nog steeds heel vaak.
Maak er een mooi nieuw jaar van en blijf vooral ook mooie verhalen over je moeder schrijven.
Dankjewel Ghislaine, inderdaad tijd speelt eigenlijk geen rol, wat je intussen doet wel, dat maakt het mooi, soms moeilijk maar de moeite waard. Lieve groeten voor jullie twee!
Mooi Agnes, heel integer.
Krijg kippenvel, helemaal bij het zien van de foto en haar naam. Dat maakt haar – zelfs voor mij – dichtbij.
Dankje Marian, het is een foto van een paar jaar geleden (toen er een halve meter sneeuw lag), een magisch moment was het, toen ik door het witte sneeuwvlak naar haar graf liep.
In weer en wind
Voor dag en rouw
Wat mensen ook denken
Is wat ik van je vind
Voor eeuwig en altijd
Blij, verdrietig dat is rouw
mooi 🙂